تا حالا فکر کردهاید چطور میتوانید با ابزاری کوچک و پرقدرت، قطعات خود را با دقتی بالا برش بزنید یا حکاکی کنید؟ در بسیاری از پروژههای فنی یا هنری، وجود ابزاری که بتواند ظریفترین سطحها را صیقل داده یا شیار بزند، اغلب ضروری است. به همین دلیل، شناخت کامل سنگ انگشتی و انواع آن تا حد زیادی مهم است. در این مقاله، ابتدا با مفهوم و کاربردهای این دستگاه آشنا میشویم، سپس انواع مدلهای استوانهای، کروی، عدسی و… را بررسی میکنیم و در پایان، مواد سازنده و نکات کلیدی انتخاب سختی مناسب را میگوییم. حال، برای دریافت اطلاعات دقیقتر و چگونگی بهکارگیری این ابزار، شما را به مطالعه این مقاله دعوت میکنیم.
همچنین اگر به دنبال بهترین قیمت سنباده سنگ انگشتی هستید پیشنهاد می کنیم به وبسایت سخت شیمی سر بزنید و از محصولات این گروه تولیدی دیدن نمایید.
سنگ انگشتی چیست؟
سنگ انگشتی ابزاری است که در بسیاری از مشاغل ظریفکاری، حکاکی، سنبادهزنی و صیقلدادن قطعات گوناگون کاربرد دارد. این وسیله را «فرز انگشتی» هم مینامند. ساختار اصلی آن شامل یک موتور کوچک، چند چرخدنده و شفت است. به کمک چرخش شفت و استفاده از قطعات مختلف، میتوان روی متریالهایی مثل فلز، چوب، شیشه و مواد مصنوعی کار کرد.
سنگ انگشتی به دلیل طراحی دستی و کوچک، برای انجام کارهایی که دقت و ظرافت بیشتری لازم دارند، بسیار مفید است. همچنین امکان نصب سریها و متههای مختلف وجود دارد که هرکدام برای کاری مانند سوراخکاری، منبتکاری، شیارزنی، برش یا پرداخت سطوح طراحی شدهاند.
برخی از کارهای رایج این ابزار عبارتاند از:
- سنبادهزنی و برداشتن خطوط اضافی روی چوب یا فلز
- حکاکی روی سنگ و شیشه همراه قطعات روکش الماسه
- صافکردن نقاط جوش و زنگزدایی در صنایع فلزی
- پولیشکاری بدنه خودرو یا سطوح حساس
سنگ انگشتی یا همان فرز انگشتی کمک میکند بخشهایی از قطعه را که دسترسی دشوار دارند، پردازش کنیم. حتی در کارگاههای هنری نیز برای ایجاد طرحهای ظریف روی انواع چوب یا ساخت مجسمههای کوچک استفاده می شود.
بیشتر بخوانید: انواع سنباده کدامند؟ کاربرد انواع سنباده + شرایط نگهداری
دستگاه فرز (فرز انگشتی) چیست؟
دستگاه فرز انگشتی نمونهای از خانواده فرز است که به وسیله سرعت بالای شفت و قطعات متنوع، کارهای گوناگون انجام میدهد. این دستگاه به شکل مستقیم (سرصاف) یا با زاویه (سرکج) تولید میشود. در حالت سرصاف، بدنه و کولت در امتداد هم قرار گرفتهاند و برای سنبادهزنی یا برشزدن ابزار خوبی است. نمونههای سرکج پس از اتصال به کمپرسور باد یا برق، زاویه متفاوتی برای کولت دارند و در حکاکیهای هنری و منبتکاری چوبی کاربرد بیشتری پیدا میکنند.
فرز انگشتی از نظر منبع انرژی، در دو گونه برقی و بادی ساخته میشود. مدل برقی با وصل شدن به برق شهری راهاندازی میشود و مدل بادی هم به کمپرسور وصل خواهد شد و ظرفیت فشار هوا، تعیینکننده توان دستگاه است. افزون بر این، قطعاتی مانند خرطومی، کولت، فشنگی و سریهای مختلف روی دستگاه نصب میشوند تا شکل و جنس گوناگون مواد را بتوان پرداخت، برش یا حکاکی کرد. کولت، مته یا سری را محکم سر جای خود نگاه میدارد و سایز آن باید با مته هماهنگ باشد.
کاربردهای سنگ انگشتی
کاربرد سنگ انگشتی در طیف گوناگونی از فرآیندهای فنی و هنری دیده میشود؛ از برشکاری تا صیقلدادن، از حکاکی تا سوراخکاریهای ریز. در ادامه، نگاهی ساده به روش بهرهگیری از سنباده سنگ انگشتی و همچنین اجزای اصلیاش خواهیم داشت:
- برش و آمادهسازی قطعات:
سنگ انگشتی میتواند قطعات فلزی یا چوبی را برش بزند. کافی است تیغهای متناسب با جنس قطعه روی آن نصب شود. نمونهاش زمانی است که برشی کوچک روی ورق فلزی نیاز داریم؛ این دستگاه با دقت خوبی آن را انجام میدهد.
- صاف کردن و سنبادهزنی:
پس از برش یا جوشکاری، ممکن است لبهها یا جای جوش ناهماهنگ باشد. در این شرایط، نصب سری سنگ یا سنباده روی سنگ انگشتی امکان هموار کردن و صیقل دادن آن نقاط را فراهم میکند. در نجاری هم برای پرداخت پایانی روی چوب و رسیدن به سطحی یکنواخت به کار میآید.
- حکاکی و ظریفکاری:
برای ایجاد طرحهای ظریف روی چوب، شیشه، پلاستیک یا حتی فلزات نازک، میتوان از سریها یا متههای باریک استفاده کرد. این روش، ساخت قطعات تزئینی و کارهای هنری را آسان میکند. برخی از متههای روکشدار هم قابلیت حکاکی روی سطوح سخت مثل سنگ را دارند.
- سوراخکاری و شیارزنی:
سنگ انگشتی امکان حفر سوراخهای ظریف را میدهد. اگر بخواهیم شکاف یا شیاری باریک روی متریالی ایجاد کنیم، متهها یا سریهای شیارزن انتخابی مناسب هستند. در کارهای هنری یا ساخت قطعات کوچک، این دستگاه بسیار کارآمد عمل میکند.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید بهترین سنباده برای چوب و فلزات
انواع سنگ انگشتی
سنگ انگشتی در اشکال گوناگون تولید میشود تا کارهای سایش، لبهگیری و پرداخت را روی فلزات یا مواد دیگر انجام دهد. این ابزار در قطرها و شفتهای مختلف تولید میشود و هر شکل، کارکرد خاصی در صیقل دادن نقاط دشوار یا سطوح مختلف دارد. در ادامه، چند نمونه پراستفاده را مرور میکنیم:
سنگ انگشتی عدسی
این مدل شبیه یک دیسک محدب کوچک است. ساختارش باعث میشود در بخشهایی که نیاز به برداشت سطحی و صافکاری کلی وجود دارد، بهخوبی عمل کند. عدسی بودن سطح آن، تماس ملایمی با قطعه برقرار میکند و بهویژه در کارگاههای قالبسازی یا هنگام ساییدن جای جوشها کاربرد دارد.
سنگ انگشتی کروی
این نوع شبیه یک گوی کوچک است. در جاهایی کاربرد دارد که دسترسی دشوار یا فضای محدودی وجود دارد. از آن جهت سایش سطوح منحنی یا شیارهای گرد استفاده میشود و حرکت چرخشی آن گوشههای داخلی را صاف و هموار میکند.
سنگ انگشتی استوانه
بدنهای صاف و کشیده دارد و اغلب برای ساییدن سطوح صاف یا کنارههای داخلی قطعات انتخاب میشود. فرم استوانهای باعث میشود در بخشی از قالبها یا سطوح تخت، برادهبرداری یکنواختتری انجام شود. در ریختهگری یا ماشینکاری فلزات سخت، این مدل کاربرد گستردهای دارد.
سنگ انگشتی مخروطی
این نمونه بدنهای مخروطیشکل دارد و زاویه آن کمک میکند تا بخشهای زاویهدار و جاهای باریک پرداخت شوند. فرم نوکتیز سنگ باعث نفوذ سادهتر در گوشهها یا لبههای برآمده میشود. افرادی که با قالبهای پیچیده سروکار دارند، از این گزینه برای هموارکردن تیغهها و برآمدگیهای اضافه بهره میگیرند.
سنگ انگشتی سرگرد
برخی آن را همان نوع گرد هم مینامند، زیرا منحنی کاملی در قسمت انتهایی دارد. از این مدل برای برادهبرداری ملایم یا اتمام سطوحی استفاده میشود که با سنگهای تیزتر، امکان آسیب دیدن آنها وجود دارد. این ابزار در پولیش و پایانبندی نواحی حساس، سودمند است و خطوط یکدستتری ایجاد میکند.
هر کدام از شکلهای عدسی، کروی، استوانه، مخروطی و سرگرد، کاربرد خاصی در سایش نقطهای یا گسترده دارند. جنس سنگ انگشتی نیز تنوع زیادی دارد تا بتوان آلیاژهای سخت، چدن یا فولاد را سایید. هنگام انتخاب اندازه شفت و سختی سنگ، نوع متریال در نظر گرفته میشود تا هم عمر مفید ابزار بیشتر شود و هم سطوح دلخواه بهدست آید.
بیشتر بخوانید: معرفی سنباده مخصوص ماشین + مراحل پولیش ماشین با سنباده
انواع مواد تشکیل دهنده سنباده انگشتی
این ابزار از چند بخش اصلی ساخته شده است که هر بخش، ویژگیهای خاص خود را دارد. در ادامه، ترکیبات و پوششهای مهم بهکاررفته در سنگ انگشتی بیان میشوند.
- مواد طبیعی تشکیل دهنده سنباده انگشتی:
- آلومینیوم اکسید: از این ترکیب برای تماس مستقیم با سطح فلز، چوب یا سرامیک استفاده میشود. استحکام ذرات آلومینیوم اکسید، سایش مداوم و یکنواخت را آسان میکند و در نتیجه شکلدهی و پرداخت قطعات سریعتر صورت میگیرد.
- سنگ معدنی ناخالص امری: این نوع سنگ، در حقیقت آمیزهای از کانیهای مختلف است که در عملیات سایش و برادهبرداری ظریف سودمند است. ذرات سخت داخل سنگ، به کند نشدن سطح کار کمک میکنند.
- الماس: این قسمت ها سختی بسیار بالایی دارند و توان سایندگی خوبی نشان میدهند. به همین دلیل، در کارهای حساس و ظریف مثل حکاکی روی شیشه یا سنگهای زینتی بهکار میروند. الماس طبیعی در مقایسه با سایندههای معمولی دیرتر فرسوده میشود و هنگام کار، کیفیت بالاتری دارند.
- مواد مصنوعی تشکیل دهنده سنباده انگشتی:
- سیلیکون کارباید: سیلیکون کارباید برای سایش مواد سخت و مقاوم بسیار مناسب است.سنگ انگشتی حاوی سیلیکون کارباید، سرعت تراش بالایی بر روی قطعات فولادی یا آلیاژی دارد و در کارهای صنعتی، زمان آمادهسازی سطح را کم میکند.
- الماس مصنوعی: این ذرات هنگام سایش روی فولادهای سخت، بتن یا حتی سنگهای خاص، ثبات بسیار خوبی نشان میدهند. اغلب در سنگهای انگشتی ظریف بهکار میروند تا خطای ناشی از لرزش و فرسودگی کاهش پیدا کند.
- آلومیناست: این ماده بهخاطر ساختار متراکم و توانایی حفظ شکل ذرات در زمان سایش، میان تولیدکنندگان سنگ انگشتی محبوبیت دارد. در عملیات برش و پرداختهای سریع، حرارت کمی تولید میکند و دیرتر از شکل میافتد.
علاوه بر مواد ساینده بالا، گاهی پوششهایی مثل TiN یا AlTiN روی سنگ انگشتی قرار میگیرد. این لایهها باعث افزایش مقاومت حرارتی و طول عمر سنگ میشوند و همچنین اصطکاک هنگام کار را کم میکنند. به این ترتیب، پولیش و سنبادهزنی راحتتر انجام میشود و کاربر میتواند بدون داغ شدن بیشازحد ابزار، زمان بیشتری صرف کند.
سختی سنباده انگشتی
سنباده انگشتی در سختیهای متفاوت تولید میشود و هر درجه، کارایی خاص خود را دارد. سختی O برای کار روی فلزات سخت و قطعات ریختهگری استفاده میگردد. این درجه، به صورت شدید تراش را انجام میدهد و طول عمر زیادی دارد. سختی R در صنایع فولاد و ریختهگری چدن خاکستری بهکار میرود و برآمدگیهای بیرونی یا تیزیهای برجایمانده از فرزکاری را صاف میکند. سختی J مناسب مواد مقاومی مثل تیتانیوم و آلیاژهای پایه نیکل است. این دست از سنگها هنگام سایش، نیرو را پخش کرده و در صورت استفاده از خنککنندهها، دوام بالایی پیدا میکنند.
دانهبندی سنگ سنباده
دانهبندی، اندازه ذرات ساینده است و بر اساس زبری یا نرمی تعیین میشود. دانههای درشت برای برداشتن لایه های ضخیم یا حذف پستی و بلندیهای بزرگ کاربرد دارند. دانههای ریز عموماً در مراحل پایانی و مسطح کردن ظریف سطوح فلزی یا قالبهای صنعتی استفاده میشوند. بهعلاوه، شکل ظاهری این دانهها (استوانهای، عدسی و مخروطی) امکان حرکت چرخشی یا مستقیم را فراهم میکند تا بتوان بخشهای دور از دسترس را سایید و به فرم دلخواه رساند.
تولید سنگ سنباده
فرآیند تولید سنگ سنباده شامل مراحل زیر است:
۱. انتخاب مواد اولیه ساینده:
مواد طبیعی: سنباده، یاقوت، کوارتز و الماس (کمتر استفاده میشوند)
مواد مصنوعی (رایجتر): اکسید آلومینیوم، سیلیکون کارباید، بران نیتراید مکعبی و الماس مصنوعی
۲. تعیین اندازه دانه ساینده:
بر اساس نمره ماسه سنگ و اندازه چشمه الک
دانههای کوچکتر برای پرداختهای دقیقتر استفاده میشوند
۳. انتخاب چسب:
انواع چسب: شیشهای (سرامیکی)، رزینی، لاستیکی و فلزی
چسب شیشهای کاربرد بیشتری دارد
۴. فرمدهی و پخت:
ترکیب مواد ساینده و چسب
فرمدهی به شکلهای مختلف
پخت در کورههای مخصوص برای رسیدن به استحکام و سختی مورد نظر
۵. پرداخت نهایی:
تنظیم ابعاد و شکل دقیق محصول نهایی
سنباده سنگ انگشتی از کجا بخریم؟
گروه تولیدی سخت شیمی (ثبتشده در سال ۱۳۷۵ در اصفهان) از با سابقه ترین تولیدکنندگان سنباده رول پارچهای است که بعدها تسمههای سنباده و فلاپ دیسک را هم به بازار عرضه کرد و اکنون در حال مهیا کردن خط تولید کاغذ سمباده ضد آب است. گروه سخت شیمی به عنوان بزرگترین تولید کننده سنباده های انگشتی، سنبادههای مختلفی را تولید و روانه بازار میکند که بهخاطر کیفیت خوب و قیمت مناسب، بهترین انتخاب برای خرید سنباده های سنگ انگشتی محسوب می شود. به همین دلیل، خرید سنباده سنگ انگشتی از سخت شیمی پیشنهاد بسیاری از فعالان حوزه ابزار است.
سخن پایانی
سنباده انگشتی بیکی از ابزارهای بسیار کاربردی در صنایع و هنرهای ظریف، محسوب می شود. این وسیله کوچک، با تنوع در شکل، جنس و درجه سختی، برای کارهای گوناگونی مثل برش، سائیدن و پرداخت کاربرد دارد. آشنایی با انواع سنگ انگشتی و انتخاب درست براساس جنس قطعه و نوع کار، موجب صرفهجویی در زمان و هزینه میشود. رعایت اصول ایمنی و استفاده از تجهیزات مناسب هنگام کار با این ابزار حیاتی است.
فراموش نکنید می توانید سنباده سنگ انگشتی را از بزرگترین و با سابقه ترین تولید کننده ی این سنباده ها، یعنی سخت شیمی، با قیمت مناسب خریداری کنید.